ص: 2

امروز کتابخوانی و علم آموزی نه تنها یک وظیفه ملی، که یک واجب دینی است. از همه بیشتر، جوانان و نوجوانان، باید احساسی وظیفه کنند.

مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)

پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب 1372/10/4

ص: 3

باران فضیلت

فضایل زیارت امام رضا (علیه السلام)

احمد مرادخانی

ص: 4

باران فضیلت

 نویسنده: احمد مرادخانی (استادیار دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی قم)

 تهیه و تدوین: اداره امور فرهنگی آستان قدس رضوی

 طراح گرافیک: رضا باباجانی

 صفحه آرایی: محمود بازدار

 نوبت چاپ: ششم- 1391

 شمارگان: 40000

 ناشر: انتشارات قدس رضوی

 شابک: 3-24-5794-600-978

 چاپ: مؤسسه فرهنگی قدس

 نشانی تهیه کننده: مشهد، حرم مطهر، صحن جامع رضوی ضلع غربی اداره امور فرهنگی تلفن 2002567-0511 صندوق پستی: 351-91735

 حق چاپ محفوظ است.

ص: 5

ص: 6

72 / زیارت امام رضا (علیه السلام) و اعطای پاداش شهید در راه خدا

 75/ لطایف حدیت

 81 / زیارت امام رضا (علیه السلام) و همراه بودن با امام ملتها در قیامت

 83 / ثواب دو رکعت نماز در کنار امام رضا (علیه السلام)

 84/ فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام) از زیارت امام حسین (علیه السلام)

 93/ منابع و مصادر

ص: 7

ص: 8

 هدایت و صراط مستقیم فراخواند و در تن مرده ی آدمیت روحی دوباره دمید: «اذا دعا کم لما یحییکم» و بار گران جهل و نادانی را از دوش آنان فرو نهاد «لایضع عنهم اصرهم و الاغلال التی کانت علیهم».

 و خاندان آن حضرت نیز که از چشمه ی حیات او سیراب بودند، همانند آن بزرگ، خورشید دانش و آگاهی را در گذرگاه اعصار فرا راه جویندگان دانش و بصیرت، تابان و فروزان نگه داشتند و با بهره مندی از انوار الهی او، مسیر پویندگان را روشن و جان جویندگان را تابناک و سرشار ساختند.

 و امروز در عصر جاهلیت مدرن نیز، آنچه غبار راه انسان کمال جوی را فرو می نشاند و راه او را می تواند روشن کند بهره گیری و بازگشت به سرچشمه ی همان دانش و بصیرتی است که پیامبر اعظم و خاندان پاک و مطهر او (علیهم السلام) به انسان هدیه کردند و شاید امروز بیش از هر روز و روزگاری، انسان به آنچه پیامبر رحمت و آگاهی برای بشریت به ارمغان آورده نیازمند و محتاج باشد.

 بی تردید کاوش در سرچشمه های نور اهل بیت (علیهم السلام) و بازخوانی سیره و آموزه های آن بزرگواران در روزگار ما - مانند همه ی روزگاران - خدمتی بزرگ به انسانیت است خدمتی که فراتر از آن خدمتی متصور نیست و از این روی بر تمامی کسانی که دل آنان برای انسان می تپد فرض است که با ژرف اندیشی و ژرف کاوی در معارف اهل بیت (علیهم السلام) گوهرهای ناب و آموزه های رهایی بخش این گنجینه های عظیم و الهی را استخراج کنند و به بشر تشنه و جگر سوخته ی عصر حاضر ارانه نمایند. بر حسب وظیفه در جوار بارگاه عالم آل محمد (علیه السلام) برای

ص: 9

 تمامی رهروان این راه و تمامی کسانی که در مسیر احیای امر اهل بیت (علیهم السلام) و تعلیم و تعلم معارف و علوم این خاندان مطهر تلاش و کوشش می کنند به ویژه اساتید بزرگوار و گرانمایه ای که در تألیف و تنظیم این مجموعه ارزشمند نقش داشته اند طلب سلامتی و بهروزی می کنیم و توفیق آنان را از درگاه حی علیم خواستاریم.

  از زایران عزیز نیز می خواهیم نعمت بی نظیر زیارت پاره ی تن رسول الله صلی الله علیه وسلم را با بهره گیری از اندیشه، کلام و سیره ی آن امام همام به فرصتی برای تامین نیازهای معنوی و فکری خود تبدیل نمایند و با مطالعه آثار ارزشمندی مانند این مجموعه، توشه های سعادت و کمال را برای دنیا و آخرت خرد برگیرند و خدمتگزاران خود، در این آستان مقدس را نیز از دعا فراموش نکنند.

 معاونت تبلیغات وارتباطات اسلامی

 آستان قدس رضوی

ص: 10

ص: 11

[ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوکَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِیمًا](1)

و اگر آنان وقتی به خود ستم کرده بودند پیش تو می آمدند و از خدا آمرزش می خواستند و پیامبر [نیز] برای آنان طلب آمرزش می کرد قطعا خدا را توبه پذیر مهربان می یافتند.

از جمله آداب مسلمین که از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به ارث رسیده است، زیارت قبور به خصوص شهدا و اولیا الهی است؛ چنان که در روایات شیعه و اهل سنت آمده است که، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به زیارت شهدای احد می رفتند؛ و همچنین در قبرستان بقیع برای زیارت قبور حاضر می گشتند، در احیاء العلوم غزالی و سنن ابن ماجه و نسائی از ابو هریره نقل شده است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: قبور را زیارت کنید که شما را به یاد آخرت می اندازد.(2) و همچنین ابن ابی ملیکه(3) در همان کتاب های ذکر شده از عایشه نقل می کند که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور می داد که به زیارت قبور بروید. و حتی در روایات وارد شده است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) امر به زیارت خودشان در مدینه می نمودند، چنان که نافع غلام عبدالله بن عمر می گوید خود پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمودند: هر کس حج به جا بیاورد و مرا زیارت نکند بر من جفا نموده است. همچنین در روایتی آمده است که امیرالمومنین علی (علیه السلام) پس از غسل بدن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گوشه ی کفن را از صورت مبارک ایشان کنار زده و

ص: 12

فرمودند: «بِاَبی اَنتَ و اُمّی طِبتَ حَیّا و طِبتَ مَیِّتا» پدر و مادرم فدای تو، که به سلامت و خوبی زندگی نمودی و به سلامت و خوبی از دنیا رفتی، «بِاَبی اَنتَ و اُمّی اُذکُرنا عِندَ ربّک وَ اجعَلنا مِن هَمِّک» پدر و مادرم فدای تو یا رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) از ما نزد خدایت یاد کن و ما را از زمره ی کسانی که مورد لطف و عنایتت هستند قرار بده.(1)

شیعیان و عاشقان اهل بیت (علیهم السلام) به تبعیت از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و معصومان (علیهم السلام) در طی قرن های متوالی تلاش نموده اند که با تمام وجود با هر زحمت و مشقتی که هست این سنت نبوی را زنده نگه داشته و خود را از نعمت عظمای ولایت و توسل و شفاعت محروم ننمایند. از این رو برای این دلدادگان، همواره زیارت معصومان (علیهم السلام) چه در حال حیات و چه پس از رحلت و شهادت آنان، و چه از نزدیک و یا دور، مورد توجه و اهتمامشان بوده و می باشد و در راه اثبات این دلدادگی چه رنج ها کشیده و چه جان ها هدیه نموده اند.

در میان معصومان (علیهم السلام) زیارت امام هشتم علی بن موسی الرضا (علیه السلام) از جایگاه خاصی برخوردار است و ائمه ی اطهار سفارش فراوانی به این امر نموده اند، اما این که چه فضایلی بر زیارت امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام) مترتب است، امری است که با توجه به روایات در این مختصر به آن پرداخته شده است، که امید است به لطف و کرم آن کریم اهل بیت (علیهم السلام) مورد قبول درگاه الهی قرار گیرد.

ص: 13

ما جمع پریشان که در شور و نواییم

جارو کشِ سلطان غریب الغرباییم

درحشر چو گویند، اَینَ الرضوییون

صد شکرکه ما ریزه خورخوان رضاییم

ص: 14

ص: 15

13. زیارت امام رضا (علیه السلام) و اعطای پاداش مجاهدان در راه خدا.

14. زیارت امام رضا (علیه السلام) و اعطای پاداش شهید در راه خدا.

15. زیارت امام رضا (علیه السلام) و همراه بودن با امام (علیه السلام) در قیامت.

16. ثواب دو رکعت نماز در کنار امام رضا (علیه السلام).

ص: 16

ص: 17

ص: 18

شد عمره و حج خودش را انجام دهد. سپس به شهر مدینه رفته و قبر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را در آن جا زیارت می کند. پس از آن در حالی که آگاه به حق امامت و ولایت شماست و می داند که شما حجت خداوند بر خلق خدا و واسطه ی فیض الهی هستید، خدمت تان رسیده و عرض ارادت و ادب می نماید. پس از زیارت قبر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و ملاقات با شما، به کربلا رفته و در آن جا امام حسین (علیه السلام) را زیارت می نماید. و سپس بعد از زیارت امام حسین (علیه السلام) به شهر بغداد رفته و امام هفتم (علیه السلام) را زیارت نموده است و در نهایت به شهر خویش باز می گردد. در سال بعد هنگام فرا رسیدن موسم حج، خداوند حج دیگری (حج تمتع مستحبی)(1) روزی وی نموده است.(2) کدام عمل با فضیلت تر است؟ این که به حج مستحبی برود و آن را به جا آورد، و یا این که جهت زیارت پدرتان (امام رضا (علیه السلام)) به خراسان برود؟

 امام جواد (علیه السلام) در جواب فرمودند: به حج نرود، بلکه به منظور زیارت پدر ما (ابی الحسن علی بن موسی الرضا (علیه السلام)) به خراسان برود. زیرا فضیلت زیارت پدرم بیشتر است. امام(علیه السلام) در ادامه فرمودند: برای انجام زیارت در ماه رجب برود نه الان، زیرا رفتن به زیارت و انجام آن در این زمان، نسبت به ما و شما مورد پسند سلطان نیست.»(3)

ص: 19

ص: 20

 «یحیی بن سلیمان مازنی از امام هفتم موسی بن جعفر (علیه السلام) نقل می کند که امام(علیه السلام) فرمودند: هرکس قبر فرزند من علی بن موسی الرضا(علیه السلام) را زیارت کند نزد خداوند سبحان ثواب هفتاد حج پذیرفته شده را دارد. یحیی بن سلیمان مازنی می گوید خدمت امام(علیه السلام) عرض کردم: هفتاد حج؟ امام فرمودند بله هفتاد هزار حج (یعنی نه هفتاد بلکه هفتاد هزار حج) وی می گوید عرض کردم: هفتاد هزار حج؟ (یعنی در واقع از کلام امام تعجب کردم، از این رو امام (علیه السلام) برای رفع تعجب من، دلیل این امر را ذکر کردند و ) فرمودند: چه بسا حجّی که مورد قبول واقع نمی شود (به خلاف زیارت با معرفت امام ). امام (علیه السلام) در ادامه فرمودند: هر کس فرزند مرا زیارت کند و شبی را نزد وی بگذراند، همانند کسی است که خداوند را در عرش زیارت نموده است. سپس امام (علیه السلام) در ادامه فرمودند: هنگامی که روز قیامت برپا شود چهار نفر از اولین (اولیا و انبیاء سابق) و چهار نفر از آخرین (یعنی انبیاء و ائمه ی معصومین (علیه السلام)) برعرش خداوند رحمان ایستاده اند. اما آن چهار نفری که از اولین هستند عبارتند از: حضرت نوح و ابراهیم و موسی و عیسی (علیهم السلام) و آن چهار نفری که از آخرین هستند عبارتند از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) و امام علی و امام حسن و امام حسین (علیهم السلام). سپس خط ها کشیده شده و مرزها جدا می شود، و افراد دسته بندی می شوند، پس هر کسی که قبر ائمه ی معصومین (علیهم السلام) را زیارت کرده باشد با ما می ماند، و کنار ما می نشیند، و در میان آنان بالاترین از جهت مقام، و نزدیک ترین آن ها به حق و اهل بیت (علیهم السلام)، زایران قبر فرزندم علی بن موسی الرضا (علیه السلام) می باشند.»

این روایت به روشنی بر فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام)

ص: 21

بر حج مستحبی دلالت دارد.

نکته ی قابل توجه این که حضور انبیا و ائمه ی معصومین (علیهم السلام) به خصوص پیامبران اولوالعزم (علیه السلام)، هنگام جدا شدن افراد در روز قیامت، بر مهم بودن این امر دلالت می کند، و در آن جاست که نه تنها خوبان از بدان جدا می گردند، بلکه خوبان نیز براساس درجاتشان تقسیم می شوند، از این رو عاشقان اهل بیت (علیهم السلام) که دنیای خویش را با ذکر و یاد اهل بیت (علیهم السلام) گذرانده اند، و انس با اهل بیت (علیهم السلام) را بر دیگران ترجیح داده اند، از دیگر خوبان جدا می شوند و طبق روایت زایران و عاشقان آن امام همام (علیهم السلام) از درخشش بیشتر و درجات عالی تری برخوردار هستند.

ص: 22

ص: 23

امام (علیه السلام) سوال شد که این مکان کجاست؟ امام (علیه السلام) فرمودند: سرزمین طوس (مشهد الرضا). و به خدا قسم که این مکان باغی از باغ های بهشت است. پس هرکس مرا در آن محل زیارت کند همانند کسی است که رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) را زیارت کرده و خداوند برای او ثواب هزار حج قبول شده و هزار عمره ی پذیرفته شده می نویسد و من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت خواهیم بود.»

2- الطوسی (رحمة الله) قال: محمد بن داود، عن الحسن بن أحمد بن إدریس، عن أبیه، عن علی بن الحسن، عن عبد الله بن موسی عن أحمد بن محمد بن أبی نصر(1) قال: قرأت کتاب أبی الحسن الرضا (علیه السلام) بخطه: أبلغ شیعتی أن زیارتی تعدل عند الله ألف حجة، وألف عمرة متقبلة کلها، قال: قلت لأبی جعفر: ألف حجة؟ قال: أی و الله وألف ألف حجة لمن یزوره عارفا بحقه.(2)

 «احمد بن محمد ابی نصر می گوید: نامه ای به خط امام رضا (علیه السلام) خواندم که امام در آن فرمودند که: «به شیعیان من این مطلب را برسان و بگو که زیارت من نزد خداوند سبحان با هزار حج و هزار عمره ای که قبول شده است برابر است وی سپس می گوید: پس از دیدن این نوشته ی امام رضا (علیه السلام)، خدمت امام جواد (علیه السلام) رسیدم و عرض کردم زیارت پدر شما با هزار حج برابر است؟ (یعنی از سر تعجب این سوال را از امام جواد (علیه السلام) نمود)       

ص: 24

امام جواد (علیه السلام) فرمودند: بله به خدا قسم با هزار هزار (یک میلیون) حج برابری می کند. البته یک شرط دارد و آن این که زیارت امام (علیه السلام) همراه با معرفت به حق امام و امامت باشد.»

همین روایت را مرحوم شیخ صدوق نیز به اسناد خودش تا برسد به احمد بن محمد ابی نصر بزنطی عینا نقل می کند.(1)

ص: 25

ص: 26

 اذا حجّ احدکم فلیختم حجّه بزیارتنا، لانّ ذلک من تمام الحجّ (1)، «هرگاه هر یک از شما حج به جا آورد، باید حج خویش را با زیارت ما (اهل البیت (علیهم السلام)) تمام کند، زیرا چنین عملی باعث کامل شدن حج است.»

پس این دسته از روایات در مقام توجه به مکمل و جوهر و حقیقت حج است و ذکر آن به منظور تکمیل عبادت مهم حج است.

الصدوق (رحمة الله) قال: وروی عن أبی الصلت عبد السلام بن صالح الهروی، قال: سمعت الرضا (علیه السلام) یقول: والله ما منا إلا مقتول شهید، فقیل له: فمن یقتلک یا بن رسول الله؟ قال: شر خلق الله فی زمانی، یقتلنی بالسم، ثم یدفننی فی دار مَضِیعَة وبلاد غربة، ألا فمن زارنی غربتی کتب الله عز وجل له أجر ألف شهید، ومائة ألف صدیق، ومائة ألف حاج ومعتمر، ومائة ألف مجاهد، وحشر فی زمرتنا، وجعل فی الدرجات العلی من الجنة رفیقنا.(2)

 «ابا صلت می گوید از امام رضا (علیه السلام) شنیدم که می فرمودند: به خدا قسم هیچ یک از ما معصومین (علیهم السلام) از دنیا نمی رود (به مرگ طبیعی) مگر این که کشته شده و به شهادت می رسد؛ خدمت ایشان عرض شد: ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) چه کسی شما را می کشد؟ فرمودند: بدترین مخلوقات خداوند در عصر من، مرا به وسیله ی سم می کشد، و سپس مرا در مکانی دور و شهر غریبی دفن می کند(3)،

ص: 27

بدانید هرکس مرا در غربت زیارت کند، خداوند عزّوجل برای او ثواب هزار شهید و هزار صدیق و درستکار، و ثواب هزار حاجی و عمره گزار، و صد هزار مجاهد را می نویسد، و در قیامت با ما محشور می شود، و در درجات عالی بهشت همراه ما خواهد بود.»

روایت ذکر شده، در کتاب عیون أخبار الرضا، و أمالی شیخ صدوق، از پسر متوکل تا برسد به اباصلت نقل شده است.(1)

ص: 28

ص: 29

خود امام رضا (علیه السلام) می باشد. از این رو زیارت امام رضا (علیه السلام) نیز مشمول این روایت می گردد. همچنین در روایاتی که به زودی نقل می گردد، بیان خواهد شد که زیارت هر یک از ائمه (علیهم السلام)، زیارت ائمه ی دیگر و تمام ائمه محسوب می شود.

ص: 30

ص: 31

وجل حاجة عند قبره إلا قضاها له، قال: فدخل موسی بن جعفر (علیه السلام) وهو صبی، فأجلسه علی فخذه وأقبل یقبل ما بین عینیه. ثم التفت إلی وقال: یا طوسی إنه الإمام والخلیفة والحجة بعدی، سیخرج من صلبه رجل یکون رضا لله عز وجل فی سمائه ولعباده فی أرضه، یقتل فی أرضکم بالسم ظلما وعدوانا، ویدفن بها غریبا، ألا فمن زاره فی غربته وهو یعلم أنه إمام بعد أبیه مفترض الطاعة من الله عز وجل کان کمن زار رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم).(1)

 «عبد الله بن فضل هاشمی می گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم که مردی از اهل طوس داخل شد و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا کسی که قبر امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند چه پاداشی دارد؟ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ای مرد طوسی؛ هرکس قبر امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند در حالی که می داند او از طرف خدای عزوجل امام برحق است و اطاعت او واجب است، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده ی او را خواهد بخشید و حتی مقامی به او می دهد که شفاعت او را نسبت به پنجاه گناهکار قبول خواهد نمود. و هیچ درخواست و حاجتی از خداوند عزوجل نمی نماید، الا این که خداوند آن را برآورده می کند. راوی می گوید در این هنگام امام موسی بن جعفر (علیه السلام) در حالی که کودکی بیش نبودند، وارد مجلس شد، امام صادق (علیه السلام)، امام هفتم (علیه السلام) را روی پای خویش نشاندند و بر پیشانی ایشان بین چشمانشان را بوسیدند و سپس به من رو کردند و فرمودند: ای مرد طوسی؛ این فرزندم امام و خلیفه و حجت خدا بعد از من است. به زودی

ص: 32

از او مردی به وجود می آید که برای خداوند در آسمان و برای بندگانش در زمین رضاست (یعنی هم اسمش رضاست و هم راضی به رضای خداوند است و همچنین موجب رضایت بندگان خداست) او در سرزمین شما (طوس که همان مشهد الرضاست) از سر کینه و ظلم به وسیله ی سم کشته می شود، و در حالی که در آن سرزمین غریب است (و از اهل و نزدیکان خویش دور است) دفن می شود. (ای مرد طوسی) بدان هرکس او را در آن سرزمین غریب، زیارت کند درحالی که می داند او پس از پدرش از طرف خداوند عزوجل امام و اطاعت اش واجب است، همانند کسی است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را زیارت کرده است.»

در روایات، امتیازات و فضایل فراوانی برای زیارت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) ذکر شده است چنان که در قسمت بعدی به آن اشاره می شود مانند این که گفته شده زیارت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) زیارت خداوند در عرش است و مانند آن.

ص: 33

ص: 34

بن إسماعیل، عن صالح بن عقبة، عن زید الشحام قال: قلت لأبی عبد الله (علیه السلام): ما لمن زار رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)؟ قال: کمن زار الله عزوجل فوق عرشه، قال: قلت: فما لمن زار أحدا منکم؟ قال: کمن زار رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم).(1)

 «زید شحات می گوید خدمت امام صادق (علیه السلام) عرض کردم، پاداش کسی که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را زیارت کند چیست؟ فرمودند: پاداش و ثواب زایر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ثواب و پاداش کسی است که خداوند را در عرشش زیارت کرده است. دوباره از امام (علیه السلام) سوال کردم پاداش و اجر کسی که یکی از شما ائمه ی اطهار (علیهم السلام) را زیارت کند چیست؟ امام فرمودند، همانند کسی است که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را زیارت کرده است. یعنی مانند شخصی است که خدا را در بالای عرشش زیارت نموده است.»

همان طور که ملاحظه می شود روایت در مقام بیان این نکته است که زایران هر یک از معصومان (علیهم السلام) در پاداش مشترک هستند، بنابراین زایر امام رضا (علیهم السلام) مثل زایر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده و زایر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز همانند زایران و ملاقات کنندگان خداوند در بالای عرشش می باشد. و این نشانه ی عظمت و رسیدن به مقام و درجات عالیه به برکت زیارت اولیا ی خداست.

ص: 35

ص: 36

2_ در روایتی از مرحوم صدوق آمده است:

قال: و روی الحسن بن علی بن فضال، عن أبی الحسن علی بن موسی الرضا (علیه السلام) أنه قال له رجل من أهل خراسان: یا بن رسول الله رأیت رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فی المنام کأنه یقول لی: کیف أنتم إذا دفن فی أرضکم بضعتی، واستحفظتم ودیعتی، وغیب فی ثراکم نجمی، فقال له الرضا (علیه السلام): أنا المدفون فی أرضکم، وأنا بضعة من نبیکم، وأنا الودیعة والنجم. ألا ومن زارنی وهو یعرف ما أوجب الله عز وجل من حقی وطاعتی، فأنا وآبائی شفعاؤه یوم القیامة، ومن کنا شفعاؤه نجی، ولو کان علیه مثل وزر الثقلین الجن والإنس، ولقد حدثنی أبی عن جدی عن أبیه (علیه السلام) أن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) قال: من رآنی فی منامه فقد رآنی، لأن الشیطان لا یتمثل فی صورتی ولا فی صورة أحد من أوصیائی ولا فی صورة واحد من شیعتهم، وأن الرؤیا الصادقة جزء من سبعین جزء من النبوة.(1)

 «حسن بن علی بن فضال از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند: که شخصی از اهل خراسان خدمت امام رضا (علیه السلام) رسیده و عرض کرد: ای فرزند رسول خدا؛ پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را در خواب دیدم که انگار خطاب به من فرمودند: شما چگونه خواهید بود (چگونه رفتار خواهید کرد) هنگامی که پاره ی تن من در سرزمین شما دفن می شود، و شما امانت من را نگهداری و حفظ می کنید، و ستاره ی مرا در خاک خود پنهان می کنید (دفن می کنید). امام رضا (علیه السلام) در تفسیر و تعبیر خواب مرد خراسانی فرمودند: من همان کسی هستم که در سرزمین شما دفن می شود، و من پاره ی تن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شما

ص: 37

هستم، و من همان امانت و ستاره ی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هستم که در سرزمین و خاک شما مدفون و پنهان می شوم. آگاه باش هر کسی مرا زیارت کند در حالی که آگاه به حق من و واجب الاطاعه بودن من است، من و پدران من در روز قیامت شفیعان او خواهیم بود و هر کسی که ما اهل بیت شفیعان او باشیم نجات می یابد، هرچند به اندازه ی گناهان جن و انس، بار گناه بر دوشش باشد.

امام رضا (علیه السلام) سپس در ادامه فرمودند: به درستی که پدرم موسی بن جعفر (علیه السلام) از جدش امام باقر (علیه السلام) و امام باقر (علیه السلام) هم از پدرش علی بن الحسین زین العابدین (علیه السلام) و ایشان هم از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل فرمودند: که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کسی مرا در خوابش ببیند به طور یقین خود مرا در خواب دیده؛ زیرا شیطان به شکل من و به شکل جانشینان من (ائمه ی معصومین (علیهم السلام)) و همچنین به شکل شیعیان ائمه ی اطهار (علیهم السلام) در نمی آید. و آگاه باش، رؤیای صادقه (خواب صادق و درست) جزیی از هفتاد جزء پیامبری است.»

3_ باز در روایت دیگری آمده است:

وروی البزنطی عن الرضا (علیه السلام) قال: ما زارنی أحد من أولیائی عارفا بحقی إلا شفعت فیه یوم القیامة.(1)

 «ابی نصر بزنطی می گوید: امام رضا (علیه السلام) فرمودند: هیچ دوستی از دوستان و محبان ما نیست که مرا آگاهانه به حقم زیارت کند، الا این که در روز قیامت او را شفاعت کنم.»

ص: 38

روایت مذکور در امالی شیخ صدوق با همین سند آمده است، و تنها فرقی که دارد این است که به جای جمله ی «شفعت فیه یوم القیامة» در روایت اول، در این روایت «تشفعت فیه یوم القیامة» آمده است(1).

4_ تمیم القرشی، عن أبیه، عن الأنصاری، عن الهروی قال: دخل الرضا (علیه السلام) القبة التی فیها قبر هارون الرشید ثم خط بیده إلی جانبه ثم قال: هذه تربتی وفیها أدفن وسیجعل الله هذا المکان مختلف شیعتی وأهل محبتی، والله ما یزورنی منهم زایر ولا یسلم علی منهم مسلم إلا وجب له غفران الله و رحمته بشفاعتنا أهل البیت.(2)

 «اباصلت هروی می گوید: امام رضا (علیه السلام) داخل مکانی شدند که قبر هارون الرشید در آن قرار داشت، سپس با دستان مبارکشان در کنار قبر هارون الرشید خطی کشیدند و فرمودند این تربت و محلی است که در آن دفن می گردم و خداوند به زودی این مکان را محل رفت و آمد شیعیان و محبّانم قرار می دهد. به خدا قسم هیچ یک از شیعیان و محبّان من مرا زیارت نمی کند و بر من سلام نمی فرستد الا این که به واسطه ی شفاعت ما اهل بیت (علیهم السلام) مورد بخشش و رحمت خداوند قرار می گیرد.»

خبر از آینده و حوادث آن از جمله ویژگی های ائمه ی اطهار (علیهم السلام) می باشد، و در این روایت، امام (علیه السلام) محل دفن خویش را در کنار قبر هارون الرشید بیان نمودند، همان گونه که واقع گردید. لذا امام (علیه السلام) پس

ص: 39

از بیان و تعیین محل دفن خویش، به ویژگی های آن مکان پرداخته و در پایان می فرمایند: به برکت شفاعت ما بخشش و رحمت خداوند شامل زایرانمان می گردد.

5_ محمد بن المشهدی: بإسناده عن الوشاء عن الرضا علی بن موسی (علیه السلام) قال: سمعته یقول: إن لکل إمام عهدا فی أعناق شیعته، وإن من تمام الوفاء بالعهد وحسن الأداء زیارة قبورهم، فمن زارهم رغبة فی زیارتهم وتصدیقا بما رغبوا فیه کانت أئمتهم شفعاءهم یوم القیامة.(1)

 «محمد بن مشهدی به اسناد خودش به وشاء از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که امام می فرمودند: هر امامی بر ذمّه ی شیعیانش عهد و پیمانی دارد و انجام کامل وفای به عهد و پیمان توسط شیعیان و انجام و نیکو به جا آوردن چنین عهد و پیمانی، به این است که پس از شهادتشان به زیارت مزار و قبورشان بروند. پس هر کس قبور ائمه ی خویش را با میل و رغبت و عشق، زیارت کند و هر آن چه مورد رضایت ائمه ی خویش است قبول داشته باشد، و آن را تصدیق نماید، در روز قیامت ائمه ی اطهار (علیهم السلام) شفیعان آنان خواهند بود.»

مجموع این روایات بر شفاعت امام رضا (علیه السلام) و سایر معصومان دلالت دارد و برای انسان سر و پا تقصیر، چه نعمتی بالاتر از نعمت شفاعت اهل بیت (علیهم السلام) و نجات از عذاب آخرت

ص: 40

است؟! و این نعمتی است که به برکت زیارت معصوم (علیه السلام) به دست می آید.

ص: 41

ص: 42

و دل افسرده ای نیست که او را زیارت کند، الا این که خداوند حزن و اندوه وی را از بین ببرد، و هیچ گناه کاری نیست که او را در خراسان زیارت کند الا این که خداوند گناهش را ببخشد.»

توجه: از بین رفتن غم و اندوه از دل زایران معصومان (علیهم السلام) امری است که در روایات متعددی آمده است و افراد زیادی به این امر اذعان و اقرار نموده اند: که با کوله باری از غم و اندوه به زیارت معصومان (علیهم السلام) رفته اند و پس از زیارت احساس شادی و نشاط به آنان دست داده است و حتی عده ای در ارتباط با چنین حالتی دچار شک و تردید می شوند، که شاید عارض شدن چنین حالتی نشانه ی نبودن توجه و غفلت از واقعیت زیارت است؟ ولی باید بدانند که هر کس با توجه و دقت، آداب زیارت را به جا بیاورد، احساس آرامش و سبکی را به برکت زیارت معصومان (علیهم السلام) پیدا می کند، و برخی از علمای اسلامی در کتاب های روایی خود بحثی را تحت عنوان «تفریج الکرب» یعنی گشایش غم و اندوه آورده اند.(1)

ص: 43

ص: 44

فرزندان من) در سرزمین خراسان دفن می شود، هیچ اهل ایمان و مسلمانی او را زیارت نمی کند الاّ این که خداوند متعال بهشت را برای او واجب می کند و جسمش را بر آتش جهنم حرام می کند.»

3. محمد بن المشهدی (رحمة الله) بإسناده عن الصدوق عن أبیه قال: حدثنا سعد بن عبد الله، عن أحمد بن أبی عبد الله البرقی، عن الحسن بن علی الوشاء قال: قلت للرضا (علیه السلام) ما لمن زار قبر أحد من الأئمة؟ قال: له مثل من أتی قبر أبی عبد الله (علیه السلام)، قال: قلت: وما لمن زار قبر أبی عبد الله (علیه السلام)؟ قال: الجنة والله.(1)

 «حسن بن علی وشا می گوید خدمت امام رضا (علیه السلام) عرض کردم پاداش کسی که قبر یکی از ائمه ی اطهار (علیهم السلام) را زیارت کند چیست؟ فرمودند همان ثوابی که برای زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) داده می شود. عرض کردم پاداش کسی که قبر امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند چیست؟ فرمودند: به خدا قسم بهشت پاداش زیارت امام حسین (علیه السلام) است.»

در این روایت ثواب زیارت هر یک از ائمه (علیهم السلام) برابر با زیارت ابا عبدالله حسین (علیه السلام) قرار داده شده است از این رو شامل زیارت امام رضا (علیه السلام) نیز می گردد.

4. الطوسی (رحمة الله) عن محمد بن أحمد بن داود، عن أبیه، عن محمد بن قولویه، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن داود الصرمی، عن أبی جعفر محمد بن علی (علیهم السلام) قالا: سمعته یقول:

ص: 45

من زار أبی فله الجنة.(1)

 «داود صرمی از امام جواد (علیه السلام) نقل می کند که شنیدم امام می فرمایند: هرکس پدر مرا زیارت کند بهشت از آن اوست.»

5. الصدوق (رحمة الله)، قال أبو جعفر (علیه السلام): ضمنت لمن زار قبر أبی بطوس عارفا بحقه الجنة علی الله عز وجل.(2)

 «امام نهم، امام جواد الائمه (علیه السلام) فرمودند: هر کس در شهر طوس مزار پدر مرا عارفانه به حقش زیارت کند بهشت را از جانب خدا برای او ضمانت می کنم. (یعنی خداوند چنین پاداشی را برای او قرار داده است.)»

ص: 46

ص: 47

2. عیون أخبار الرضا (علیه السلام)، أمالی الصدوق: العطار عن سعد عن أیوب بن نوح عن أبی جعفر الثانی (علیه السلام) قال: من زار قبر أبی (علیه السلام) بطوس غفر الله له ما تقدم من ذنبه وما تأخر، فإذا کان یوم القیامة نصب له منبر بحذاء منبر رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) حتی یفرغ الله من حساب عباده.(1)

 «ایوب بن نوح از ابی جعفر ثانی یعنی امام جواد (علیه السلام) نقل می کند که امام (علیه السلام) فرمودند: هر کس قبر پدر مرا در طوس زیارت کند خداوند تمام گناهان او را می بخشد، و هنگامی که روز قیامت برپا می شود، در کنار منبر پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) منبری برای وی قرار می دهند، تا خداوند از حساب بندگانش فارغ گردد.»

3. الصدوق (رحمة الله) قال: و روی النعمان بن سعد عن أمیر المؤمنین (علیه السلام) أنه قال: سیقتل رجل من ولدی بأرض خراسان، بالسم ظلما، اسمه اسمی واسم أبیه اسم ابن عمران موسی (علیه السلام)، ألا فمن زاره فی غربته غفر الله عز وجل ذنوبه ما تقدم منها وما تأخر، ولو کانت مثل عدد النجوم، وقطر الأمطار وورق الأشجار.(2)

 «نعمان بن سعد از امیرالمومنین علی (علیه السلام) نقل می کند که امام (علیه السلام) فرمودند: به زودی مردی از فرزندان من در سرزمین خراسان به وسیله سم مسموم و به شهادت می رسد، که اسم او همانند اسم من (علی) است و اسم پدر او، اسم پسر عمران پیامبر یعنی موسی است (علی بن موسی). آگاه باشید که هر کس در

ص: 48

غربت او را زیارت کند، خداوند متعال تمام گناهان گذشته و آینده او را می بخشد. هر چند مقدار گناهان او به تعداد ستارگان آسمان و قطرات باران، و برگ درختان باشد.»

ص: 49

ص: 50

و بی تردید دلی که متوجه امام رضا (علیه السلام) شود با چنین آگاهی و عرفانی، خداوند گناهانش را می بخشد.

4. محمد بن یعقوب، عن محمد بن یحیی، عن علی بن إبراهیم الجعفری، عن حمدان بن إسحاق، قال: سمعت أبا جعفر (علیه السلام)، أو حکی لی رجل عن أبی جعفر (علیه السلام)، الشک من علی بن إبراهیم قال: قال أبو جعفر: من زار قبر أبی بطوس غفر الله له ما تقدم من ذنبه وما تأخر. قال: فحججت بعد الزیارة، فلقیت أیوب بن نوح، فقال لی: قال أبو جعفر الثانی (علیه السلام): من زار قبر أبی بطوس غفر الله ما تقدم من ذنبه، وما تأخر، وبنی الله له منبرا فی حذاء منبر محمد وعلی (علیه السلام)، حتی یفرغ الله من حساب الخلائق، فرأیته وقد زار، فقال: جئت أطلب المنبر.(1)

 «علی بن ابراهیم جعفری از حمدان بن اسحاق نقل می کند که از امام جواد (علیه السلام) شنیدم یا شخصی از امام جواد (علیه السلام) برایم نقل کرد (این تردید از ناحیه ی علی بن ابراهیم است که می گوید نمی دانم حمدان بن اسحاق گفت از امام شنیدم یا دیگری برای وی نقل کرده است) که امام فرمودند: هر شخص قبر پدر مرا در شهر طوس (مشهد الرضا (علیه السلام)) زیارت کند خداوند تمام گناهان گذشته و آینده ی او را می بخشد. وی در ادامه می گوید پس از زیارت امام (علیه السلام) با فرا رسیدن ایام حج، به حج رفته و حج به جا آوردم، در آن جا ایوب بن نوح را ملاقات کردم. ایوب بن نوح به من گفت ابوجعفر دوم امام جواد (علیه السلام) (ابوجعفر اول امام باقر (علیه السلام)

ص: 51

است) فرمودند: «هرکس قبر پدر مرا در شهر طوس زیارت کند خداوند تمام گناهان گذشته و آینده او را می بخشد و برای وی در کنار منبر حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) و امیر المؤمنین علی (علیه السلام) منبری بنا می کند تا خداوند از حساب خلایق فارغ شود.» حمدان بن اسحاق می گوید: من ایوب بن نوح را دوباره در خراسان (مشهد الرضا) ملاقات کردم و درحالی که قبر امام رضا (علیه السلام) را زیارت کرده بود، به من گفت آمده ام تا آن منبر را از خداوند طلب کنم (یعنی من هم به دنبال فرمایش امام جواد (علیه السلام) جهت کسب ثواب و مقام بلند و منبری که امام جواد (علیه السلام) فرموده بودند، به زیارت امام رضا (علیه السلام) آمده ام.)

5. الصدوق (رحمة الله) قال: حدثنا أحمد بن زیاد بن جعفر الهمدانی - رضی الله عنه - قال: حدثنا علی بن إبراهیم بن هاشم عن أبیه، عن یاسر الخادم قال: قال علی ابن موسی الرضا (علیه السلام) لا تشد الرحال إلی شئ من القبور إلا إلی قبورنا، ألا وإنی لمقتول بالسم ظلما، ومدفون فی موضع غربة، فمن شد رحله إلی زیارتی، استجیب دعاؤه وغفر له ذنبه.(1)

 «یاسر خادم(2) می گوید: علی بن موسی الرضا (علیه السلام) فرمودند: «برای زیارت هیچ قبری بار سفر نبندید (بسته نمی شود) مگر برای زیارت قبرهای ما (اهل بیت (علیهم السلام))، آگاه باشید که من از

ص: 52

سر جور و ظلم به سم کشته می شوم و در سرزمینی دور و غریب دفن می گردم، پس هرکس به قصد زیارت من بار سفر ببندد دعایش مستجاب و برآورده می شود و گناهش بخشیده می شود.»

ص: 53

ص: 54

قرار می گیرد تا گناهانش بخشیده گردد، همان گونه که قبل از این بیان گردید.

ص: 55

ص: 56

ص: 57

و خواستن حاجت ها باید رضایت و صلاح دیدِ خداوند را فراموش ننمود. در روایاتی که از امام رضا (علیه السلام) نقل شد، خود امام (علیه السلام) فرمودند: هرکس برای دیدار ما بار سفر ببندد، بداند که ما حاجتش را برآورده می نماییم؛ و چه بسیار حاجت مندانی که با قلبی پر از امید به دیدار یار رفتند و خداوند به برکت و احترام و مقام امام (علیه السلام) حاجات آنان را برآورده نمود، و حتی عده ای قبل از بیان حاجت، به خواسته ی خویش رسیدند. چنان که در روایت یاسر خادم بیان شد.(1)

ص: 58

ص: 59

 «حضرت عبدالعظیم حسنی(1) می گوید از امام نهم جواد الائمه (علیه السلام) شنیدم که می فرمودند: هیچ زایری از زایران پدرم امام رضا (علیه السلام) نیست که در راه زیارت وی مورد اذیت و آزاری مانند بارش باران یا سرما یا گرما، قرار گیرد الا این که خداوند به واسطه ی این مقدار از اذیت شدن، جسمش را بر آتش جهنم حرام گرداند (کنایه از این که از آتش جهنم در امان خواهد بود.)»

2. السنانی، عن الأسدی، عن سهل، عن عبد العظیم الحسنی قال: سمعت علی بن محمد العسکری (علیه السلام) یقول: أهل قم وأهل آبة المغفور لهم لزیارتهم لجدی علی بن موسی الرضا (علیه السلام) بطوس، ألا ومن زاره فأصابه فی طریقه قطرة من السماء حرم الله جسده علی النار.(2)

 «حضرت عبدالعظیم حسنی می گوید: از امام علی بن محمد عسکری (امام دهم، امام هادی) (علیه السلام) شنیدم که می فرمودند: اهل قم، اهل آیه ی غفران می باشند به واسطه ی این که آنان جدم علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را در شهر طوس زیارت می کنند(3)، آگاه

ص: 60

باشید هرکس برای زیارت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) برود و در راه زیارت به مقدار چکیده شدن یک قطره باران بر وی اذیت گردد، خداوند جسمش را بر آتش جهنم حرام می گرداند.»

3. الصدوق (رحمة الله)، قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): ستدفن بضعة منی بأرض خراسان، لا یزورها مؤمن إلا أوجب الله له الجنة، وحرم جسده علی النار.(1)

 «مرحوم صدوق به سند خود روایتی از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که ایشان فرمودند: به زودی پاره ای از تن من (فرزندی از فرزندان من) در سرزمین خراسان دفن می شود، هیچ اهل ایمان و مسلمانی او را زیارت نمی کند الا این که خداوند متعال بهشت را برای او واجب و جسمش را بر آتش جهنم حرام می کند.»

4. الصدوق، عن ماجیلویه، عن علی، عن أبیه، عن الهروی قال: سمعت الرضا (علیه السلام) یقول: انی سأقتل بالسم مسموما ومظلوما واقبر إلی جانب هارون ویجعل الله عز وجل تربتی مختلف شیعتی وأهل بیتی فمن زارنی فی غربتی وجبت له زیارتی یوم القیامة والذی أکرم محمدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بالنبوة واصطفاه علی جمیع الخلیقة لا یصلی أحد منکم عند قبری رکعتین إلا استحق المغفرة من الله عز وجل یوم یلقاه والذی أکرمنا بعد محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) بالإمامة وخصنا بالوصیة ان زوار قبری لأکرم الوفود علی الله یوم القیامة وما من مؤمن یزورنی فتصیب وجهه قطرة من السماء إلا حرم الله عز وجل جسده علی

ص: 61

النار.(1)

 «اباصلت هروی نقل می کند که از امام رضا (علیه السلام) شنیدم که می فرمودند: به درستی که به زودی مظلومانه و از سر کِین مسموم شده و به وسیله ی سم کشته می شوم و در کنار هارون دفن خواهم شد، و خداوند عزوجل تربت مرا محل رفت و آمد شیعیان و اهل بیتم (علیهم السلام) قرار می دهد. پس هرکس مرا در غربت زیارت کند، بر من واجب است که روز قیامت به دیدنش بروم. و قسم به خدایی که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را به واسطه ی انتخابش برای رسالت، عزیز و با کرامت گردانید و او را از بین تمامی مخلوقاتش برگزید، هیچ یک از شما درکنار قبر من دو رکعت نماز به جا نمی آورد، الا این که هنگام ملاقات با خداوند، مستحق مغفرت و بخشش خداوند خواهد بود. قسم به خدایی که حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را برای رسالت انتخاب نمود و ما را به واسطه ی امامت، مورد احترام و تکریم قرار داد، و وصایت و جانشینی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) را به ما (ائمه ی اطهار (علیهم السلام)) اختصاص داد. زایران قبر من بهترین و با کرامت ترین گروهی خواهند بود که روز قیامت بر خداوند وارد می شوند و هیچ مؤمنی نیست که برای زیارت ما بیاید و قطره ای باران از آسمان بر وی بچکد الا این که خداوند بدنش را بر آتش جهنم حرام کند (یعنی به واسطه ی این مقدار کم از سختی، آتش جهنم را نمی چشد.)»

5. الطوسی (رحمة الله) بإسناده عن علی بن إبراهیم بن هاشم، عن أبیه،

ص: 62

عن أبی هاشم الجعفری داود بن القاسم، قال سمعت محمد بن علی بن موسی الرضا (علیه السلام) یقول: إن بین جبلی طوس قبضة من الجنة، من دخلها کان آمنا یوم القیامة من النار.(1)

 «ابوهاشم جعفری می گوید: از امام جواد (علیه السلام) شنیدم که می فرمود: بین دو کوه سرزمین طوس، قطعه ای از بهشت است که هرکس داخل آن شود در روز قیامت از آتش جهنم در امان است.»

ص: 63

ص: 64

راست یا به چپ او داده می شود.

2- هنگام عبور از پل صراط.

3- هنگام سنجش اعمال شخص.

ص: 65

ص: 66

هم کوتاه خواهد بود. اما آن مشکلی که به راحتی قابل رفع نیست و از دیگران کاری بر نمی آید، مشکلات اخروی و هول و ترس از بعضی مسایل اخروی است. مانند این که انسان نداند چه وضعیتی دارد آیا پرونده اعمال او، به نشانه ی خوب بودن و قبولی، به دست راست او داده می شود؟ و یا خیر به دست چپ او داده می شود؟، که این امر نشان از مردودی و بدی اعمال وی در دنیاست. و این حالت انتظار و ندانستن حکم خداوند و بلا تکلیفی، از اصل حکم خداوند به مردود بودن اعمال، سخت تر است. مانند شخصی که دادگاه قرار است حکم او را صادر کند در حالی که او نمی داند چه سرنوشتی در انتظار اوست و این هول و ترس و انتظار بسیار سخت است. لذا امام (علیه السلام) می فرمایند: من در چنین حالتی، کنار زایر عاشقم هستم، زایری که با عشق و معرفت به حق اهل بیت (علیهم السلام) برای انجام وظیفه و ابراز ارادت از راه دور به زیارتم آمده، من هم هنگام غربت و تنهایی او را کمک می نماییم.

مکان سخت دوم هنگامی است که شخص می خواهد از پل صراط عبور کند. پلی که در وصفش گفته شده است: از مو نازکتر و از شمشیر تیزتر است، و انسان باید با کوله باری از اعمال که بر دوشش سنگینی می کند از آن عبور کند. اعمالی که کمر شخص را می شکند. لذا امام (علیه السلام) می فرماید: در این هنگام که بسیار سخت است و از دیگران کاری بر نمی آید من به کمک زایر خویش می روم.

مکان و موقف سوم، وقت رسیدگی به پرونده ی اعمال شخص است و آن هنگامی است که اعمال شخص در کفه ی ترازو قرار می گیرد آن هم نزد خداوندی که فرموده «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ

ص: 67

خَیْرًا یَرَه وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ»(1) خداوندی که در سنجش اعمال مثقال مثقال حساب می کند و دقت می کند و اعمال خالی از عشق و خلوص را پوچ و سبک می داند، لذا وقتی شخص ملاحظه می کند اعمال با این دقت محاسبه می شود و هیچ حرف و عمل و نیّتی از نظر خداوند مخفی نمانده، ترس و دلشوره سراپای او را در بر می گیرد و خویش را بی پناه و ضعیف می بیند. لذا امام (علیه السلام) می فرماید: ولو زایر من نداند، که چه چیزی باید از ما بخواهد و چه چیزی به صلاح اوست، و یا اصلا نمی داند که مشکلات و خطرهایی که او را تهدید می کند چیست! ولی ما در سه جای مهم و سخت آخرت او، حاضر می شوم و مشکلات او را حل می کنم. اعمال او را از سبکی خارج می کنم و چون از سر اخلاص و عشق و صفا به زیارت من آمده است اعمال او را ثقیل و سنگین و با ارزش می کنم و از این راه، آن ترس و وحشت و اضطراب زایر خویش را از بین می برم.

روایت فوق، با کلماتی مشابه از همین طریق نیز آمده است؛ و در متن آن تنها در یک جا «شطون» و در نقل دیگر «شطّ مزاری» بعد از «بعد داری» آمده است، کلمه ی «شطّ» و «شطن» به معنای دور شدن آمده است، بنابراین «شط مزاری» یا «شطون مزاری» به معنای دور بودن قبر امام (علیه السلام) می باشد و تغییری در معنا ایجاد نمی شود.

1. کامل الزیارة: أبی، عن سعد، عن علی بن الحسین النیسابوری، عن شعیب ابن عیسی، عن صالح بن محمد الهمدانی، عن إبراهیم

ص: 68

بن إسحاق النهاوندی قال: قال أبو الحسن الرضا (علیه السلام): من زارنی علی بعد داری وشطون مزاری أتیته یوم القیامة فی ثلاثة مواطن، حتی أخلصه من أهوالها: إذا تطایرت الکتب یمینا وشمالا وعند الصراط، وعند المیزان.(1)

2. روی إبراهیم بن إسحاق النهاوندی عمن ذکره قال: قال الرضا (علیه السلام): من زارنی علی بعد داری وشط مزاری أتیته یوم القیامة فی ثلاثة مواطن حتی أخلصه من أهوالها: إذا تطایرت الکتب یمینا وشمالا، وعند الصراط، وعند المیزان.(2)

البته در برخی از روایات، تنها «من زارنی علی بعد داری أتیته یوم القیامة فی ثلاثة مواطن» آمده است.(3) یعنی بعد از «بُعد داری» «شط مزاری» نیامده است.

ص: 69

ص: 70

فی غربتی کتب الله عز وجل له اجر… ومائة ألف مجاهد،…(1)

 «ابا صلت هروی از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که امام رضا (علیه السلام) می فرمودند:آگاه باش هر کسی در غربت مرا زیارت کند خداوند پاداش و ثواب صد هزار مجاهد در راه خدا را برایش می نویسد.»

در خبر دیگری نیز آمده است که خداوند به زایر امام (علیه السلام) اجر و ثواب کسی را خواهد داد، که در ابتدا جهت تجهیز مجاهدان اقدام نموده و سپس همراه مبارزان به جنگ رفته است، یعنی کسی که هم از مال خود در راه خدا گذشته و هم از جان خود در این راه می گذرد، در قرآن کریم چنین عملی نشانه ی ایمان واقعی و صداقت در گفتار و کردار شمرده شده است: ]إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ یَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادِقُون[(2)، در حقیقت مؤمنان کسانی اند که به خدا و پیامبر او گرویده و [دیگر] شک نیاورده و با مال و جانشان در راه خدا جهاد کرده اند اینانند که راست کردارند.

یعنی زایران امام (علیه السلام) از جمله مصادیق چنین آیاتی می باشند که در وفاداری صداقت خویش را به اثبات رسانده اند.

ص: 71

2. الصدوق (رحمة الله) قال: روی الحسین بن زید، عن أبی عبد الله (علیه السلام) قال: سمعته یقول: یخرج رجل من ولد موسی اسمه اسم أمیر المؤمنین (علیه السلام)، فیدفن فی أرض طوس من خراسان، یقتل فیها بالسم فیدفن فیها غریبا، فمن زاره عارفا بحقه. أعطاه الله عز وجل أجر من أنفق من قبل الفتح وقاتل.(1)

 «حسین بن یزید می گوید: شنیدم از امام صادق (علیه السلام) که می فرمودند: مردی از نسل فرزندم موسی (امام هفتم (علیه السلام)) به دنیا می آید که هم اسم امیرالمومنین (علیه السلام) است، پس در شهر طوس از سرزمین خراسان دفن می شود، به وسیله ی سم کشته می شود و در همان سرزمین غریبانه دفن می گردد، هرکس او را در حالی که عارف به حق امامتش می باشد زیارت کند، خداوند به او پاداش کسی را می دهد که در قبل از پیروزی در جنگ، در راه خدا انقاق، و همراه مجاهدان پیکار نموده است.»

ص: 72

ص: 73

پس هرکس او را در حالی که مطیع امر او و آگاه به حق اوست زیارت نماید، نزد خداوند عزیز و عظیم، همانند شهدای جنگ بدر می باشد.»

2. همچنین در روایتی که در سابق ذکر شد ثواب زایر امام رضا (علیه السلام) برابر با هزار شهید ذکر شده است.

 «ابا صلت هروی از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که امام رضا (علیه السلام) می فرمودند: آگاه باش هر کسی در غربت مرا زیارت کند خداوند پاداش و ثواب هزار شهید را برایش می نویسد.»(1)

3. الصدوق (رحمة الله) قال: وروی حمزة بن حمران قال: قال أبو عبد الله (علیه السلام): یقتل حفدتی بأرض خراسان فی مدینة یقال لها: طوس، من زاره إلیها عارفا بحقه، أخذته بیدی یوم القیامة، وأدخلته الجنة، وإن کان من أهل الکبائر، قال: قلت: جعلت فداک وما عرفان حقه؟ قال: تعلم أنه إمام مفترض الطاعة، غریب شهید، من زاره عارفا بحقه، أعطاه الله عز وجل أجر سبعین شهیدا، ممن استشهد بین یدی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) علی حقیقته.(2)

 «حمزه بن حمران می گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمودند: به زودی نوه ی من در سرزمین خراسان در شهری که به آن طوس گفته می شود، کشته می شود، هر کس وی را در آن شهر در حالی که عارف و آگاه به حق اوست زیارت کند، در روز قیامت او را با

ص: 74

دستان خودم گرفته و داخل بهشت می کنم. هر چند که او در دنیا مرتکب گناهان کبیره شده و اهل گناه بوده باشد. راوی می گوید: عرض کردم: جانم فدایت، عرفان و آگاهی به حق امام چیست؟ امام (علیه السلام) در پاسخ فرمودند: شناخت حق امام (علیه السلام) یعنی این که بدانی او امام و رهبر ی است که اطاعت از دستوراتش واجب است، بدانی که او دور از سرزمین و نزدیکان خویش و غریب است، غریبی که در غربت به شهادت رسیده است، شناخت حق امام یعنی این که بدانی هر کس در حالی که عارف به حق امامت اوست، او را زیارت کند، خداوند عزوجل ثواب هفتاد شهید را به او می بخشد، شهدایی که در مقابل پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در حالی که حقیقت شهادت را درک کرده اند کشته شده اند.»

ص: 75

ص: 76

3- از نکات دیگر این روایت امیدی است که امام صادق (علیه السلام) به عاشقان امام رضا (علیه السلام) می دهند و می فرمایند: هر چند که زایر عاشق امام رضا (علیه السلام) اهل گناه باشد، آن هم گناهان کبیره ولی ما او را رها نمی کنیم و به پاس زحمتی که کشیده و عاشقانه و عارفانه فرزند ما را زیارت کرده، در قیامت به سراغش می رویم و دستش را می گیریم و به بهشت داخلش می کنیم، یعنی لطف اهل بیت (علیهم السلام) و محبت آنان، تنها نسبت به خوبان عالم نیست بلکه به افراد گناهکاری که از روی غفلت و بی دقتی و بی توجهی، مرتکب گناه شده اند و لو گناه کبیره، نیز توجه می کنند و کمک شان می کنند، و این مژده و بشارتی است به گناهکاران که یک بار دیگر گول شیطان را نخورند و از زیارت و توجه به    اهل بیت (علیهم السلام) که در واقع توجه به پاکی ها و اسوه و الگوهای الهی هستند غفلت ننمایند.

نکته ی قابل توجه: از مهم ترین کارهای شیطان نسبت به انسان های گناهکار ایجاد ناامیدی از درگاه رحمت و بخشش خداوند است، از این رو شیطان مرتب در گوش گناهکاران زمزمه می کند که تو با این همه گناه چطور به زیارت می خواهی بروی، تو کجا زیارت علی بن موسی الرضا (علیهم السلام) کجا؟ تو کجا نماز خواندن و عبادت کردن کجا؟ حرم امام (علیهم السلام) جای خوبان است و تو جایی نداری. آب از سر من و تو گذشته! و مانند این حرف ها که شیطان مرتب در گوش بندگان معصیت کار خدا می خواند، در حالی که خداوند مهربان می فرماید:[قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ الله إِنَّ الله یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ

ص: 77

هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ](1) بگو ای بندگان من که بر خویشتن زیاده روی روا داشته اید از رحمت خدا نومید مشوید؛ در حقیقت خدا همه گناهان را می آمرزد که او خود آمرزنده ی مهربان است.

پس هنگام شنیدن این کلماتِ شیطان باید بگوییم که خداوند انبیاء و ائمه و اولیا (علیهم السلام) را به عنوان واسطه ی فیض الهی برای ما گناهکاران فرستاده است، هرچند خوبان از آن ها استفاده بیشتری می برند ولی ما گناهکاران نیز سهم فراوانی از انبیاء و امامان (علیهم السلام) داریم. موضوع بخشش در آیه ی شریفه، گناهکاران و کسانی هستند که بر خود ظلم و به واسطه ی گناه بر نفس خویش اسراف نموده اند، از این رو خداوند به پیامبران و به خصوص پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور داده که اگر گناهکاران آمدند و از تو درخواست بخشش و مغفرت نزد خدا را کردند، تو ای پیامبر ما، برای آنان طلب مغفرت و بخشش کن و به آن ها اعلام کن که خداوند گناهانتان را می بخشد.(2) بنابر این وظیفه ی ما تنها خواستن از آن هاست، و اجابت و کمک نمودن، کار آن هاست که خداوند تضمین نموده است. پس حرم امام (علیه السلام) تنها جای خوبان نیست، بلکه جای کسانی که عاشقند و امام شناسند و لو بر اثر غفلت دچار گناه شده اند.

4- از نکته های دیگری که در این حدیث شریف وجود دارد، شرط و قیدی است که در روایت آمده است، شرطی که راوی

ص: 78

را به سوال وا داشته و در مورد آن از امام (علیه السلام) سوال می کند. یعنی شرط قبولی و پذیرش زیارت امام رضا (علیه السلام) که در اکثر روایاتی که در مورد زیارت امام (علیه السلام) آمده است، دیده می شود، یعنی همراه بودن زیارت با آگاهی و معرفت به حق امام (علیه السلام)، که راوی از امام صادق (علیه السلام) در مورد حقیقت آگاهیِ بر حق امامت سوال می کند که مقصود از عرفان به حق امام (علیه السلام) چیست؟

امام صادق (علیه السلام) نیز در مقام جواب می فرمایند: آگاهی به حق امامت یعنی این که بدانی:

هر امامی اطاعتش واجب است. و این امر، هم از نظر عقل و هم به واسطه ی شرع ثابت شده است، یعنی شخص باید بداند که برای رسیدن به سعادت و رستگاری، اطاعت از امام واجب است. و اطاعت از امام یعنی، نه از امام جا ماندن و نه از امام جلو افتادن بلکه همراه امام بودن و قدم جای قدم امام گذاشتن. اطاعت از امام معصوم (علیه السلام) یعنی: فهم این امر که معصوم (علیه السلام) کلامی جز کلام خدا نمی گوید و چیزی برای خود نمی خواهد. یعنی دلدادگی به مولا، مولایی که خدایش او را با نعم العبد (عبد خوب) خطاب می کند و هم خدا از او راضیست و هم او از خدا راضیست. عبد صالحی که به خاطر خداوند و حمایت از دین خدا به غربت می آید و در غربت به شهادت می رسد، علم به حق امام یعنی: فهم این مسئله که امام حجت خدا و واسطه ی فیض الهی است. و انسان کاملی است که نزد خداوند به مقام محمود، مقام شایسته ای که دارای حق شفاعت است، رسیده است. زیرا هر انسان آبرومندی که تمام آبروی خویش را برای خداوند قرار داده است، محبوب خدا می شود و حق شفاعت برای محبوب

ص: 79

خدا حداقل چیزی است که خداوند به بنده ی صالحش عنایت می کند.

شناخت حق امامت یعنی فهم این مسئله که برای نزدیک شدن به خداوند باید همان طور که امامان گفتند، گفت و همانطور که آنان عمل کردند، عمل نمود. شناخت حق امام (علیه السلام) یعنی آنان را دوست و همنشین خود گرفتن و فرقی بین مرده و زنده ی آنان قایل نشدن. دانستن این مسئله که ائمه (علیهم السلام) نه تنها کلام ما را می شنوند بلکه به اذن خداوند از نیات ما هم خبر دارند و مشکلات ما را می دانند و همان طور که خودشان فرموده اند: «حاجت نیازمند را قبل از این که بخواهد، برآورده بنمایید». حاجت عاشقان و زایران خویش را قبل از این که کلامشان با اشک معرفت همراه شود، برآورده می کنند. لذا با چنین معرفتی است که خداوند دعای زایر را مستجاب و گناهانش را می بخشد و ثواب فراوان که همان ثواب شهدای در راه خداوند است به آنان می دهد.

در برخی از روایات در فضیلت زیارت معصومین (علیهم السلام) به خصوص امام حسین (علیه السلام) آمده است، که زایر حرم شریف       ابا عبدالله (علیه السلام) نه تنها مورد شفاعت امام و معصومان (علیهم السلام) قرار می گیرد، بلکه از این امتیاز برخوردار می شود که می تواند دیگران را شفاعت نماید، چنان که در روایت عبد الله بن فضل هاشمی از امام صادق (علیه السلام) به آن تصریح شد:

فقال (الامام الصادق (علیه السلام)) له: یا طوسی من زار قبر أبی عبد الله الحسین بن علی (علیه السلام) وهو یعلم أنه إمام من قبل الله عز وجل

ص: 80

مفترض الطاعة علی العباد، غفر الله له ما تقدم من ذنبه وما تأخر، وقبل شفاعته فی خمسین مذنبا.(1)

 «امام صادق (علیه السلام) فرمودند: ای مرد طوسی، هرکس قبر امام حسین (علیه السلام) را زیارت کند در حالی که می داند او از طرف خدای عزوجل امام برحق است و اطاعت او واجب است، خداوند تمام گناهان گذشته و آینده ی او را خواهد بخشید و شفاعت او (زایر) نسبت به پنجاه گناهکار قبول می شود.» و چنین امتیازی نشان دهنده ی مقام بالای زایر امام (علیه السلام) نزد خداست.

ص: 81

ص: 82

2. المکتب والوراق معا، عن علی، عن أبیه، عن الهروی، عن الرضا (علیه السلام) فی خبر دعبل قال (علیه السلام): لا تنقضی الأیام واللیالی حتی تصیر طوس مختلف شیعتی و زواری ألا فمن زارنی فی غربتی بطوس، کان معی فی درجتی یوم القیامة مغفورا له.(1)

 «اباصلت هروی در روایت دعبل از امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که امام (علیه السلام) فرمودند: روزها و شب ها به پایان نمی رسد، تا این که شهر طوس محل رفت و آمد شیعیان و زایران من می شود، آگاه باشید که هر کس در غربتم مرا زیارت نماید، در روز قیامت هم شان و رتبه ی من، در حالی که گناهانش مورد بخشش قرار گرفته است، خواهد بود.»

ص: 83

ص: 84

ص: 85

بی تردید زیارت همه ی ائمه ی معصومین (علیهم السلام) دارای فضیلت است واثبات فضیلت برای هر یک از ائمه (علیهم السلام) به معنای نبود آن فضیلت برای امام دیگر نیست. اما چرا در این روایت، زیارت امام رضا (علیه السلام) بر زیارت امام حسین (علیه السلام) ترجیح داده شده است؟ و مراد از خواص که در روایت آمده است چیست؟ و آیا فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام) نسبت به دیگران همیشگی است و یا موقت است؟ این پرسش ها، پرسش هایی است که با توجه به این روایت مطرح شده به پاسخ نیاز دارد. در مقام پاسخ به علت فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام) نسبت به زیارت امام حسین (علیه السلام) یکی از امور ذیل محتمل است:

1. ممکن است گفته شود که فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام) موقتی بوده و اختصاص به زمانی داردکه تعداد زایران امام رضا (علیه السلام) به علت دوری راه و غربتی که خود ائمه (علیهم السلام) در روایات متعدد به آن اشاره داشتند، کم بوده است، زیرا عاشقان اهل بیت (علیهم السلام) بیشتر در مدینه مستقر بودند و فاصله ی مدینه نسبت به عراق هرچند زیاد است اما نسبت به ایران و به خصوص مشهد الرضا (علیه السلام) بسیار زیادتر می باشد و همین امر باعث می شود که تعداد کمتری توفیق زیارت امام رضا (علیه السلام) را پیدا کنند، و امام (علیه السلام) از غربت خاصی برخوردارگردند، به ویژه طرح ولایت عهدی امام (علیه السلام) ممکن است، شبهاتی را برای برخی از شیعیان به وجود آورده باشد، و زایران کمتر شود، از این رو از آن جا که توجه به ائمه اطهار (علیهم السلام) و تعالیم روشن آنان، به معنای گم نکردن راه و تشخیص عقاید صحیح و صواب از عقاید باطل و ناصواب می باشد، به خصوص، ظهور

ص: 86

عقاید و مذاهب مختلفی که به اسم شیعه در آن زمان در حال رشد بودند، اهمیت توجه به امام هشتم (علیه السلام) را به عنوان نمادی خاص برای شیعه ی دوازده امامی در مقابل سایر فِرَق شیعه دو چندان می نمود، و همین امر باعث تأکید بیشتر ائمه اطهار (علیهم السلام) بر زیارت امام رضا (علیه السلام) شده است و روایاتی با این مضامین را از باب ترغیب و تشویق شیعیان برای زیارت امام رضا (علیه السلام)، بیان فرموده اند. و این تأکید هیچ منافاتی با فضیلت بیشتر و یا تساوی فضیلت زیارت امام حسین (علیه السلام) نسبت به سایر ائمه (علیهم السلام) نداشته و ندارد، همان گونه که در روایت صحیحه ی عبدالعظیم حسنی، به این امر تصریح شده است.

ماجیلویه، عن علی، عن ابیه، عن عبد العظیم قال: قلت لأبی جعفر (علیه السلام) قد تحیرت بین زیارة قبر أبی عبد الله (علیه السلام) وبین قبر أبیک (علیه السلام) بطوس فما تری؟ فقال لی: مکانک، ثم دخل وخرج ودموعه تسیل علی خدیه فقال: زوار قبر أبی عبد الله (علیه السلام) کثیرون وزوار قبر أبی (علیه السلام) بطوس قلیل.(1)

 «عبدالعظیم حسنی می گوید: خدمت ابا جعفر امام جواد (علیه السلام) عرض کردم، گاهی اوقات متحیرم در این که به کربلا بروم و قبر اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را زیارت کنم و یا به شهر طوس و مشهد الرضا (علیه السلام) بروم و قبر پدرتان را درآنجا زیارت کنم نظر مبارک شما چیست؟ امام جواد (علیه السلام) فرمودند: در جای خود بمان، سپس داخل (اتاق) شدند و در حالی که قطرات اشک بر

ص: 87

چهره ی امام (علیه السلام) جاری بود برگشتند، سپس فرمودند: زایران قبر اباعبدالله الحسین (علیه السلام) فراوانند، در حالی که زایران قبر پدرم در شهر طوس کم است.»

همان طور که در این روایت مشاهده می شود، امام جواد (علیه السلام)، لزوم زیارت امام رضا (علیه السلام) را، زایران کم ایشان در مقابل زایران فراوان امام حسین (علیه السلام) می دانند و این امر نشان می دهد که مقصود از بیان فضیلت بیشتر برای زیارت امام رضا (علیه السلام) ترغیب و تشویق شیعیان به منظور رونق بخشیدن به زیارت امام رضا (علیه السلام) بوده است.

البته به همین نکته در روایت دیگری هم تصریح شده است:

قال الصادق (علیه السلام): یقتل لهذا _ وأومأ بیده إلی مولانا موسی (علیه السلام) _ ولد بطوس لا یزوره من شیعتنا إلا الأندر فالأندر.(1)

 «امام صادق (علیه السلام) در حالی که با دستان خویش به  موسی بن جعفر (علیه السلام) اشاره می نمودند، فرمودند: فرزندی از وی در شهر طوس کشته می شود که از شیعیان ما جز تعداد بسیار کمی او را زیارت نمی کند.»

2. علت دیگری که ممکن است برای فضیلت بیشتر زیارت امام رضا (علیه السلام) بیان داشت، این است که امام رضا (علیه السلام) را تنها شیعیان دوازده امامی (اثنا عشری) زیارت می کنند، در حالی که امام حسین (علیه السلام) را در اکثر اوقات، تمام فرقه های شیعه اعم از دوازده امامی و غیر دوازده امامی زیارت می کنند، در حالی

ص: 88

که از نظر شیعه ی دوازده امامی آن ها فاسد المذهب بوده و اعتقاداتشان مورد قبول نیست، بر فرقه هایی مانند زیدیه، اسماعیلیّه(1)، قرامطه(2) و غیر آن شیعه اطلاق می گردد، درحالی که شیعه ی دوازده امامی نیستند. از این جهت کسانی که امامت ائمه (علیهم السلام) را تا امامت امام هشتم (علیه السلام) را می پذیرند، نسبت به امامان بعدی مشکل ندارند، و امامت آنان را نیز می پذیرند، در حالی که سایر فرق این گونه نیستند، از این رو چنان که در روایت علی بن مهزیار نیز گفته شد، امام حسین (علیه السلام) را تمام مردم زیارت می کنند، در حالی که امام رضا (علیه السلام) را گروه خاصّی از شیعیان زیارت می کنند.(3)

3. در روایتی عبدالرحمن بن مسلم از همین مسئله؛ که زیارت کدام یک از ائمه با فضیلت تر است از امام کاظم (علیه السلام) سوال می کند، و حتی اسامی تک تک ائمه ی اطهار (علیهم السلام) را ذکر می کند و امام (علیه السلام) به صورت روشن به فرق نداشتن زیارت ائمه ی اطهار (علیهم السلام) تصریح می فرمایند.

ص: 89

کامل الزیارة: أحمد بن جعفر البلدی، عن محمد بن یزید البکری، عن منصور ابن نصر المداینی، عن عبد الرحمن بن مسلم قال: دخلت علی الکاظم (علیه السلام) فقلت له: أیما أفضل الزیارة لأمیر المؤمنین صلوات الله علیه أو لأبی عبد الله (علیه السلام) أو لفلان أو فلان وسمیت الأئمة واحدا واحدا؟ فقال لی: یا عبد الرحمن بن مسلم من زار أولنا فقد زار آخرنا، ومن زار آخرنا فقد زار أولنا ومن تولی أولنا فقد تولی آخرنا ومن تولی آخرنا فقد تولی أولنا، ومن قضی حاجة لاحد من أولیائنا فکأنما قضاها لجمیعنا، یا عبد الرحمن أحببنا وأحبب فینا وأحبب لنا وتولنا وتول من یتولانا وأبغض من یبغضنا ألا وإن الراد علینا کالراد علی رسول الله (علیه السلام) جدنا ومن رد علی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) فقد رد علی الله، ألا یا عبد الرحمن من أبغضنا فقد أبغض محمدا ومن أبغض محمدا فقد أبغض الله جل وعلا، ومن أبغض الله جل وعلا کان حقا علی الله أن یصلیه النار وماله من نصیر.(1)

 «عبد الرحمن بن مسلم می گوید: خدمت امام کاظم (علیه السلام) رسیدم و عرض کردم: زیارت کدام یک از ائمه معصومین (علیهم السلام) با فضیلت تر است؟ زیارت امیرالمؤمنین (علیه السلام) یا امام حسین (علیهم السلام) یا ائمه ی دیگر (وی می گوید اسامی یکایک ائمه اطهار (علیهم السلام) را نام بردم)؟ امام (علیه السلام) در پاسخ فرمودند: ای عبدالرحمن! بدان هرکس اول ما (امام اول (علیه السلام)) را زیارت کند به درستی که انگار آخرین امام ما را زیارت کرده (یعنی بین زیارت امام اول (علیه السلام) و زیارت آخرین امام (علیه السلام) فرقی نیست) و هرکس آخرین امام ما را زیارت

ص: 90

کند انگار اولین امام ما را زیارت کرده و هرکس ولایت اولین ما را بپذیرد، انگار ولایت آخرین ما را پذیرفته است، و هرکس ولایت آخرین ما را بپذیرد، انگار ولایت اولین ما را پذیرفته است. و هر کس حاجت و نیاز یکی از دوستداران ما را برآورده کند انگار نیاز و حاجت تمام ما را برآورده است. ای عبدالرحمن ما را دوست داشته باش و در راه ما دوست داشته باش و برای ما (به خاطر ما) دوست داشته باش، و ما و هرکس که ما را دوست دارد دوست داشته باش، و هرکس ما را دشمن و مورد غضب قرار می دهد او را مورد غضب و دشمنی قرار بده. آگاه باش رد کننده ی ما (کسی که ولایت ما را رد می کند و نمی پذیرد) همانند رد کننده ی جد ما پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است و هرکس پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را رد کند، خدا را رد کرده است. ای عبدالرحمن آگاه باش هرکس با ما دشمنی کند و مورد غضب قرار دهد حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را مورد دشمنی قرار داده است و هر کس حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را مورد دشمنی قرار دهد خداوند جلّ و اعلی را مورد دشمنی قرار داده است و هر کس با خداوند جلّ و اعلی دشمنی کند فرض است بر خداوند (یعنی خداوند حتماً این کار را خواهد کرد) که آتش را به او برساند و درون آتش بیاندازد. در حالی که هیچ کمک کننده ای برای او نیست.»

با توجه به فرض های ذکر شده و همچنین صراحت روایات عبد الرحمن بن مسلم بر فرق نداشتن زیارت ائمه ی اطهار (علیهم السلام)، مراد از افضل بودن زیارت امام رضا (علیه السلام) روشن می گردد. و آن چه از مجموعه ی روایات به دست می آید این است که همه ی معصومان (علیهم السلام)، در صدد یک امر بوده اند و آن عبارت است از

ص: 91

نهادینه کردن امر توجه و توسل و زیارت معصومان (علیهم السلام)، تا مردم به واسطه ی چنین ارتباطی از دریای بیکران علم واخلاق اهل بیت (علیهم السلام) بهره مند گشته و با افکار آنان از نزدیک آشنا شوند تا از طریق صواب دور نمانند، و دچار بی راهه ها و راهزنان ودزدان اعتقادی و ایمانی نشوند.

ص: 92

ص: 93

ص: 94

قزوینی، با مقدمه و ترجمه ی علی دوانی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم، 1366.

13.فرهنگ فرق اسلامی. محمد جواد مشکور، ص 47، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ سوم 1375.

14. الکافی، محمدبن یعقوب کلینی، دارالکتب الاسلامیة، سال 1381.

15. کامل الزیارات، جعفر بن محمد بن قولویه، متوفی 367، موسسه ی نشر اسلامی، 1417.

16. کشف الارتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب، السید محسن الامین، قم، مکتبة الحرمین، الطبع الثانی، 1383.

17. من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، دارالکتب الاسلامیة، سال 1377.

18. المزار، ابو عبدالله محمد بن جعفر بن علی المشهدی الحائری متوفی 610، خطی.

19. المزار، محمد بن النعمان العکبری البغدادی الشیخ المفید، دار المفید للطباعة و النشر و التوزیع، 1414.

20. مسند الامام الرضا (علیه السلام)، عزیزالله عطاردی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، 1406.

21. وسائل الشیعة، الحر العاملی، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم، 1414.

ص: 95

ص: 96

مجموعه کتاب های ره توشه:

 آستان دوست

  آئین محبت

  باران فضیلت

  برهان قاطع

  پیروز حقیقی

  جلوه وصال

  حکایت آفتاب

  خورشید شب

  در دامان مهر

  شرح بی نهایت

  صحیفه صحت

  نشانی بهشت